Met eigen innovaties het welzijn van de bewoner verbeteren

Voor Pleyade staat het welzijn van de bewoner centraal. Om daar zo goed mogelijk aan te kunnen bijdragen is het Pleyade Innovatie Team (PIT) opgericht. Een team dat zich volledig inzet om praktische aanpassingen en (sociale) innovaties te ontwikkelen om het leven van de bewoner te verbeteren. Het team ontwikkelt oplossingen voor uiteenlopende vraagstukken. De bewoners zijn er gelukkig mee, net als hun familieleden en de medewerkers.

Een van de tevreden gebruikers van zo’n PIT-innovatie is de 91-jarige Henk Spelbos. Al enige tijd heeft hij een stoplichtkastje naast zijn voordeur hangen. “Heel handig”, vindt hij. “Met een rood licht kan ik aangeven dat ik op dat moment niemand wil ontvangen. Zo hou ik zelf de regie. En ik kan het licht heel eenvoudig vanuit mijn appartement bedienen.” ‘Blijven lachen’ is Henks motto, hoewel dat niet altijd meeviel in zijn leven. Sinds hij op jonge leeftijd een ernstig ongeluk kreeg, leeft hij met een metalen pin in zijn rug en de laatste twintig jaar heeft hij het aan zijn hart. Toen zijn vrouw zes jaar terug overleed, vond zijn cardioloog het niet verantwoord dat hij alleen bleef wonen en verhuisde Henk naar Malburgstaete. Hij bewoont er een tweekamerappartement, waar hij overdag wel eens een dutje doet. “En dan is het fijn als je gewoon met rust wordt gelaten”, zegt Henk. “Dat kastje werkt perfect. Rood is stop. Dat wordt door iedereen gerespecteerd. Ik vind het een uitkomst.”

Kijken naar de vraag

Het stopkastje is bedacht en ontwikkeld door het Pleyade Innovatie Team (PIT). Dit is een samenwerkingsverband van ontwerpers, onderzoekers en studenten van de Technische Universiteit Eindhoven onder leiding van professor Rens Brankaert. Daarnaast zitten zorgprofessionals van Pleyade in het team om te kijken of iets praktisch vertaalbaar is. En ook de bewoners zelf en hun familie denken mee. “PIT is in het leven geroepen om met technologische en sociale innovaties bij te dragen aan de zelfredzaamheid en het welzijn van de bewoner bij Pleyade”, legt Marjanne Huizinga van PIT uit. “We creëren samen met de bewoner en zijn naasten praktisch toepasbare oplossingen die het verschil maken.”
Uitgangspunt voor iedere innovatie van PIT is de behoefte van de bewoner. Marjanne: “Voorheen werden vaak innovaties aangekocht; bestaande technologie die in de organisatie ingezet kon worden. Maar in de praktijk zagen we dat veel van die producten toch in de kast belandden. En dat kwam eigenlijk omdat die werden aangeschaft vanuit het product en niet vanuit de behoefte. Als PIT pakken we dat anders aan. Wij kijken naar de vragen die binnenkomen van medewerkers, bewoners of hun familie. Daar gaan wij me aan de slag. We ontwerpen gerust iets voor één persoon. Zo hebben we iets ontwikkeld voor een mevrouw waarmee ze zelfstandig de steunkousen voor haar armen kan aantrekken. Daardoor heeft ze veel minder pijn en hoeft ze minder medicatie te gebruiken.”

Persoonlijke afstemming

Het liefst ontwikkelt PIT innovaties op zo’n manier dat ze door meer mensen gebruikt kunnen worden. Zoals het VITA kussen. “Muziek en geluid kunnen positieve effecten hebben op mensen met dementie. Daar speelt dit kussen op in. Als iemand zijn hand op de vlakken van het kussen legt, speelt het muziek en geluiden die blije herinneringen oproepen. Het kussen is ook nog eens slim: het weet wie het vast heeft. Eén kussen kan dus door meerdere mensen gebruikt worden, terwijl het wel persoonlijk is afgestemd op iedere individuele gebruiker.”
“Als PIT krijgen we veel vrijheid en hoeven we geen eindeloze plannen te schrijven. Dat scheelt enorm veel tijd”, zegt Tijmen Stroeken van PIT. We proberen ook altijd snel een prototype te maken zodat bewoners en medewerkers het kunnen gaan gebruiken en we weten of ze er makkelijk mee kunnen omgaan, of het wel de juiste vorm is of dat we een ander materiaal moeten gebruiken.”

Meegroeien met de bewoner

Sommige ontwerpen van PIT zijn zo vernieuwend dat het team wordt uitgenodigd voor toonaangevende internationale congressen. Ook worden de ontwerpen regelmatig meegenomen in wetenschappelijke studies. Zoals Living Moments: een vernuftig apparaat waarmee je op de computer een bericht kan sturen dat er bij de bewoner uitkomt als een ansichtkaart. “Het apparaat is zo ontworpen dat het kan meegroeien met de bewoner. Sommige bewoners kunnen nog zelf reageren met het apparaat, sommige kunnen nog lezen, terwijl andere bewoners genoeg hebben aan het ontvangen van een kaart die ze in hun kamer kunnen zetten.” Een ander innovatief voorbeeld is de EKKO-kamer, een kamer die zich aanpast aan de bezoeker. Tijmen: “Met beeld, licht en geluid stemmen we de kamer af op de bewoner die binnenkomt. Daarvoor spreken we eerst met zijn familieleden en vragen hen wat die persoon bewoog. Hobby’s, vakantieoorden, etc. Die informatie vertalen we naar de kamer. Als de bewoner binnenkomt en muziek hoort uit zijn jeugd en foto’s ziet van de omgeving waar hij vroeger kampeerde, wordt hij daar rustig van. Het fijne is dat familieleden op afstand de kamer kunnen ‘vullen’. Het kost medewerkers dus geen extra tijd.”

Bewustwording

Maar het draait bij PIT niet alleen om tastbare innovaties, de nadruk verschuift zelfs steeds meer naar sociale innovatie. “Dat is nu nog vooral gericht op bewustwording bij medewerkers. Voor medewerkers is een andere mindset heel belangrijk”, stelt Marjanne. “Het is moeilijk om anders naar zaken te kijken. Meer bewustwording is belangrijk om te komen waar je uiteindelijk naar toe wil. Als je bijvoorbeeld kijkt naar het stoplichtkastje dan lijkt het logisch dat je niet zomaar iemands kamer binnenloopt, maar toch is dat juist wat er aan de lopende band gebeurt; voor medicijnen, schone handdoeken, een kop koffie. Met zo’n kastje maak je medewerkers daarvan bewust. En door die bewustwording zie je dat het gedrag verandert.” Voor die sociale innovatie pakt PIT vraagstukken aan die soms al jaren spelen. Zoals gepureerd eten. Chantal de Leeuw, diëtist bij Pleyade: “Veel bewoners krijgen gepureerd eten omdat ze slik- of kauwproblemen hebben. Maar dat heeft een vaak enorme impact op de maaltijdbeleving. We zien dat bewoners slechter eten. Daarom hebben we PIT gevraagd of ze daar iets mee kunnen.”

Maaltijdbeleving

“Het gaat natuurlijk om veel meer dan gemalen eten”, zegt Emma D’Haeze, ontwerper voor PIT. “Het gaat om het verbeteren van de maaltijdbeleving. Daarom ben ik op alle afdelingen gaan observeren hoe het eten wordt geserveerd. Dat bleek overal anders te zijn. De een maalt alles door elkaar en zet het in een kom op tafel, de ander maakt er een feestje van. We hebben ook de familieleden geïnterviewd en gevraagd hoe zij denken dat we verbetering kunnen aanbrengen. De conclusie was dat er aan allerlei factoren gewerkt moet worden: zowel aan smaak, de voedingswaarde als de presentatie.”

Om de bewustwording en kennis rondom dit thema te vergroten, organiseert PIT een evenement op gebied van eetbeleving voor alle medewerkers. “Tijdens dit evenement komen specialisten aan het woord, geven koks presentaties en kunnen we de mogelijkheden van foodprinters bekijken. Vandaaruit kunnen we keuzes gaan maken. Het event is een startpunt om het thema binnen de organisatie onder de aandacht te brengen, uit te breiden en uit te dragen. Ook dat is een belangrijk deel van innovatie; daar ligt het startpunt.”